SEJARAH
PEMBANGUNAN INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA
Di Malaysia program
Pembangunan Francais yang diperkenalkan pada tahun 1992 di bawah Unit
Pelaksanaan dan Penyelarasan Jabatan Perdana Menteri kini merupakan salah satu
sumber ekonomi negara yang mampu memberikan nilai tambah ke arah merealisasikan
Rancangan Malaysia Kesembilan (RMK-9). Didorong oleh faktor kestabilan politik
dan pengukuhan ekonomi negara, Malaysia dilihat berpotensi untuk membangunkan
francais. Kerajaan Malaysia menyedari hakikat ini dan sedang giat memperkasakan
strategi pelaksanaan untuk menjadikan francais sebagai pilihan utama usahawan
yang berhasrat untuk menceburi bidang perniagaan. Maka Perbadanan Nasional
Berhad, telah diberi mandat sebagai agensi di bawah Bahagian Francais dan Vendor,
Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi (MECD) untuk mengatur pelan
pembangunan industri francais secara lebih komprehensif. Tujuh strategi utama
iaitu promosi, program pakej khas, latihan - (sambungan) pembiayaan,
pembangunan produk, jaringan strategik, pembangunan dan penyelidikan
diperkenalkan
KEPENTINGAN
INDUSTRI FRANCAIS TERHADAP PEMBANGUNAN DI MALAYSIA
Sistem perniagaan francais
sering dikaitkan dengan perniagaan restoran makanan segera seperti Mc Donald,
Pizza Hut, KFC dan sebagainya. Tidak ada satupun jenama francais tempatan
ataupun perniagaan bumiputera yang terlintas di minda. Ini mungkinkerana ramai
orang Melayu mahupun bumiputera lain yang tidak tahu atau masih belum sedar
bahawa sistem perniagaan francais adalah satu cara yang paling popular dan
effektif untuk mengembangkan perniagaan, sama ada menjual produk atau
perkhidmatan di dalam mahupun luar negara.Kerajaan di bawah Kementerian
Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi danKepenggunaan (KPDNKK) telah mengambil
langkah inisiatif untuk membangunkan sektor francais di Malaysia melalui
penyediaan Pelan Induk Pembangunan Francais Nasional (PIPFN).Pelbagai strategi
dan program di rancang secara menyeluruh bagi menyokong pertumbuhan
francais dan merealisasikan
aspirasi PIPFN untuk menjadikan Malaysia sebagai pusat francais di rantau Asia
Tenggara dan Timur Tengahmenjelang tahun 2020.
Industri francais Malaysia
telah berkembang pesat hasil dorongan penggunaan domestik. Pada tahun ini,
industri francais telah menyumbang sebanyak RM23.6 bilion kepada pendapatan
kasar negara. Malah, industri ini bernilai melebihi RM20 bilion setahun dan
masih terus berkembang. Sejak empat tahun yang lalu, ia telah meningkat pada
kadar yang tetap, iaitu di antara 10 hingga 15% setahun walaupun dilanda krisis
kewangan global sejak tahun 2008. Industri francais dijangka menyumbang
sebanyak 2.6% kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) Malaysia pada tahun
ini. Ini telah menunjukkan peningkatan kecil berbanding sumbangan pada tahun
lalu, iaitu 2.5% atau pun RM21.48 bilion kepada KDNK. Sektor ini telah memberi
perkembangan yang baik sejak empat tahun lalu setelah kerajaan memudahkan
polisi perniagaan, pelaksanaan yang teliti begitu juga strategi yang kukuh
untuk memperkembangkan sektor ini. Memetik ucapannya ketika di Asean Franchise
Expo and Symposium yang telah diadakan di Kuala Lumpur, dari 8-10 Mac 2013,
Ismail Sabri berkata, “Pelan Rangka Perkembangan Francais Negara (2012-2016)
akan menetapkan hala tuju strategik untuk memperkembangkan industri francais,
begitu juga mengukuhkan kedudukan Malaysia sebagai hab francais rantau ini
menjelang 2020.” Tambahnya lagi, sehingga Februari tahun ini, kita telah
menyaksikan peningkatan di dalam sistem pendaftaran francais sebanyak 68%,
iaitu dari 366 kepada 651 pada tahun 2015. Menurutnya lagi, daripada 651 pendaftaran,
450 atau 69% adalah francais syarikat tempatan sementara yang selebihnya adalah
francais syarikat antarabangsa. Beliau turut menyatakan bahawa pendaftaran
francais telah meningkat sebanyak 40% kepada 5,465 sejak tahun 2008. Sumbangan
terbesar adalah dari sektor makanan dan minuman, iaitu sebanyak 34% daripada
sistem pendaftaran francais secara menyeluruh. Ia diikuti segmen pakaian dan
aksesori sebanyak 12%, perkhidmatan dan pendidikan yang masing-masing sebanyak
11% serta kecantikan dan kesihatan pada 10%.Segmen seperti penjagaan
kanak-kanak dan kesihatan mempunyai potensi di dalam pasaran francais,
memandangkan masyarakat kini lebih sedar tentang keperluan penjagaan kesihatan
dan pendidikan yang lebih baik. Kerajaan mempunyai baki sebanyak RM1 juta daripada
skim kredit mikro yang berjumlah RM8 juta. Jumlah ini perlu diagihkan
kepada francaisi yang
berpotensi melalui agensinya, Perbadanan Nasional Berhad (PNS). Skim ini telah
diperkenalkan oleh Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan
pada Julai tahun lalu dengan tujuan untuk membuka lebih banyak peluang
perniagaan, terutama sekali untuk golongan berpendapatan rendah, belia dan juga
sesiapa sahaja yang berminat. Kerajaan telah mengenal pasti faedah yang dibawa
oleh francais, lalu memperkenalkan skim kredit serta insentif cukai bagi
meningkatkan industri ini. Pembentukan Pelan Rangka Perkembangan Francais
Negara merupakan salah satu inisiatif untuk mempertingkatkan industri ini
dengan lebih jauh. Pelan yang meliputi tempoh selama 10 tahun sehingga tahun
2020 ini telah membentuk haluan industri ini agar ia sejajar dengan agenda
ekonomi negara.
Selain menjamin perkembangan
industri francais pada kadar optimum, ia juga menyemai pakar-pakar modal insan
bagi sektor francais. Pelan rangka ini juga mengandungi rancangan untuk
mengubah perniagaan melalui francais, mempertingkatkan daya saingan francais di
Malaysia serta menubuhkan eko-sistem francais yang dinamik. Untuk jangka masa
panjang, pelan rangka ini turut dilengkapi dengan ramalan prestasi industri
francais. Ia mensasarkan agar industri ini mencapai 4.3% dan 9.4% KDNK
menjelang 2016 dan 2020. Sehingga kini, terdapat 603 jenama francais di
Malaysia, dan 6,000 francaisi di seluruh negara. Kebanyakan jenama yang
terlibat di dalam industri francais adalah produk makanan dan minuman, terutama
sekali makanan ringan dan pencuci mulut seperti Tutti Frutti dan Secret Recipe.
Old Town White Coffee pula adalah jenama utama di dalam francais kopitiam,
iaitu segmen sub di bawah sektor makanan dan minuman. Francaisi hanya perlu
melabur di dalam jenama yang telah dicuba dan diuji di dalam pasaran. Ini
bermakna mereka mengalami risiko yang lebih kecil. Francais ke atas jenama yang
telah dikenali sudah pasti disertakan bersama manual operasi dan program
latihan, serta panduan daripada francaisor. Ini menjamin kawalan dan had untuk
francaisi bagi mengekalkan standard serta prestasi konsisten jenama yang telah
difrancais. Selain itu, francaisi juga perlu mengikut keperluan yang telah
ditetapkan oleh francaisor, dan ini merupakan salah satu faktor utama yang
menyumbang kepada kestabilan industri francais. Kestabilan juga merupakan kunci
untuk menjamin perkembangan. Memandangkan industri ini masih belum mencapai
tahap optimum, ini bermakna masih ada banyak lagi peluang untuk berkembang
maju.
TAHAP
PEMBANGUNAN INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA.
Menurut Ismail Sabri,
walaupun industri francais negara telah mencapai satu tahap yang membanggakan
termasuk lahirnya jenama-jenama tempatan terkenal yang mampu berkembang ke
persada antarabangsa tetapi industri tempatan masih belum berupaya sepenuhnya
untuk menerokai peluang francais yang sedia ada. "Oleh yang demikian,
kerajaan yakin pelan yang komprehensif penting untuk diwujudkan sebagai arah
tuju bagi menyelaras segala peranan, usaha dan tindakan dalam pembangunan
industry francais di negara ini. Bagi memastikan industri perniagaan francais
terus berdaya saing kerajaan telah merangka beberapa program pembangunan untuk
membantu usahawan dan peniaga francais. Program Pembangunan Francaisor pula
dilaksanakan melalui Program Pembangunan Francais Tempatan (PPFT) dan Dana
Bantuan Perniagaan Francais (DBPF) PPFT menawarkan platform untuk menukarkan
perniagaan konvensional kepada perniagaan francais yang bersistematik dan sedia
untuk berkembang.Melalui program ini, usahawan tempatan yang mempunyai
perniagaan yang berpotensi untuk difrancaiskan boleh menukarkan perniagaan
konvensional mereka kepada perniagaan francais. Ia boleh dibuat melalui
perlantikan perunding francais yang berkelayakan untuk membangunkan serta
membimbing peserta untuk menyediakan sistem francais, mendokumentasi proses dan
prosedur kerja, membuka outlet prototaip (contoh) dan mengambil francaisi.Kos
bagi perkhidmatan perunding dibiayai melalui program. Dana Bantuan Pembangunan
Francais (DBPF) diadakan sebagai insentif bagi menggalakkan usahawan tempatan
mengambil inisiatif sendiri untuk menukar perniagaan konvensional mereka kepada
perniagaan francais. Melalui dana ini, perniagaan yang telah berjaya
didaftarkan sebagai perniagaan francais layak diberi geran dalam bentuk bayaran
balik sehingga 90 peratus dari kos yang digunakan untuk membangunkan sistem
francais dengan had maksimum RM100,000. Kerajaan juga mengadakan pelbagai
program promosi francais bagi memudah cara francaisor untuk mengembangkan
perniagaan francais. Untuk promosi dalam negara, program seperti ekspo promosi francais,
Francais Komuniti diadakan di seluruh negara untuk francaisor tempatan
mempromosikan francais mereka kepada bakal pelabur sebagai francais. Francais
Komuniti adalah suatu inisiatif untuk mempromosikan francais mikro supaya lebih
ramai dapat menceburkan diri dalam perniagaan francais yang bernilai bawah
RM50,000. Untuk luar negara, kerajaan juga menyediakan kemudahan kepada
francaisor tempatan menyertai ekspo francais antarabangsa di pasaran luar
negara yang dikenalpasti sebagai pasaran sasaran iaitu Indonesia, China dan
negara-negara Timur Tengah. Usaha membawa jenama francais tempatan ke persada
antarabangsa telah menghasilkan kejayaan francais Malaysia untuk berkembang ke
negara-negara itu. Contohnya, konsep kopitiam makin menjadi minat usahawan di
Indonesia; jenama seperti Old Town White Coffee dan Bangi Kopitiam semakin
menjadi popular di Jakarta dan Surabaya dan dua jenama ini telah mempunyai
beberapa outlet yang dibuka atau akan dibuka oleh francaisi Indonesia.
Pembangunan Francais
· Mewujudkan Kesedaran
a) Anugerah Francais Sebagai satu bentuk
pengiktirafan dan penghargaan, anugerah francais diberikan kepada francaisor
dan francaisi yang memberikan sumbangan dalam industri francais Malaysia.
Antaranya ialah Anugerah Francais Malaysia yang diadakan oleh MFA untuk
mengiktiraf sumbangan francaisor dan francaisi tempatan. Anugerah francais
termasuk ‘francaisor terbaik’, ‘francaisi harapan terbaik’ dan ‘usahawan muda
terbaik’.Walaubagaimanapun, setakat ini tiada pengiktirafan diberikan kepada
perunding francais dan pengurus francais atas sumbangan mereka dalam industri
francais.
b) Pencarian sasaran dalam perusahaan
yang lebih besar Perusahaan yang lebih besar biasanya boleh menawarkan
keupayaan pelaburan dan rangkaian perniagaan yang kukuh, imej korporat yang
kukuh, pengalaman perniagaan yang luas dan modal untuk pembiayaan.
Walaubagaimanapun, tiada program kesedaran khas atau pencarian sasaran yang
menggunakan pemfrancaisan sebagai model perniagaan alternatif dan menarik
perusahaan yang lebih besar atau GLC ke dalam industri francais.
· Program Pembangunan
a) Geran untuk pembangunan francais Di
Malaysia, geran ini kini disediakan untuk penukaran francais bagi perniagaan
dan latihan francaisi sebagai usaha menggalakkan pembangunan francais, seperti
yang ditawarkan oleh KPDNKK (dengan PNS sebagai urus setia kepada KPDNKK).
b) Skim pinjaman untuk francaisor dan
francaisi Pada masa ini, PNS menawarkan skim pinjaman faedah tersubsidi kepada
bakal francaisor dan bakal francaisi. Skim pinjaman yang ditawarkan kepada
bakal francaisor dan francaisi induk ialah skim pinjaman prafrancais, yang
menyediakan bantuan kewangan sehingga RM2 juta. Untuk francaisor semasa, PNS
juga menawarkan skim pembiayaan francaisor, yang menyediakan pembiayaan sehingga
RM2 juta.
SISTEM
SOKONGAN INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA
Selama lebih 40 tahun, tumpuan telah diberikan
pada usaha mewujudkan industri francais di Malaysia. Kini, selaras dengan
Agenda Pembangunan Negara telah wujud satu keperluan untuk membawa industri
francais ke tahap yang lebih tinggi seterusnya menjadikan Malaysia sebagai
pusat francais serantau untuk pasaran Asia Tenggara dan Timur Tengah. Oleh yang
demikian, satu pelan tindakan yang dinamakan Pelan Induk Pembangunan Francais
Nasional (PIPFN) telah disediakan bagi mendokong pembangunan industri francais
negara. Sejajar dengan hasrat itu, pada tahun ini industri francais disasarkan
akan menyumbang sebanyak RM24 bilion kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK).
Perbadanan Nasional Berhad (PNS) sebagai peneraju perkembangan industri
francais negara melihat sasaran ini sebagai satu tanda aras yang realistik.
Namun, bagi mencapai matlamat ini, industri francais perlu kukuh. PNS dari
semasa ke semasa berusaha melaksanakan pengukuhan kualiti secara serentak
daripada dalam dan luar organisasi. Antaranya akreditasi Persijilan ISO
9001:2008, pembinaan prasarana canggih berstatus bangunan hijau di Menara PNS,
programprogram latihan yang bersepadu yang disediakan oleh PNS Academy dan
memperkenalkan beberapa model perniagaan francais unik oleh Unit Pemodenan
Peruncitan.
CABARAN/HALANGAN
YANG DIHADAPI OLEH FRANCAIS DAN FRANCAISOR DI MALAYSIA
1. Modal yang diperlukan amat tinggi. Kos
untuk mendapatkan hak menggunakan jenama
danbantuan dari francaisor
adalah tinggi dan francaisi perlu membayar kos-kos seperti Yuran Francais-
Yuran francais adalah dalam satu jumlah yang besar dan tidak dikembalikan.
Francaisi juga perlu membayar kos sewa, deposit, pembelian aset dan
pengubahsuaian kedai ;Royalti Bulanan – Royalti dibayar mengikut peratus jualan
bulanan. Francaisi perlu membayar royalti walaupun tidak memperolehi
keuntungan, walaupun francaisor tidak membantu perniagaan francaisi kerana francaisi
menggunakan jenama francaisor tersebut.
2.
Tidak memberi kebebasan kepada francaisi. Untuk menjaga keseramanan,
francaisor
akan mengawal perniagaan
francaisi. Kadang-kala, tindakan ini menghalang francaisi untuk bebas berniaga.
Berikut adalah beberapa perkara berkaitan perjanjian francais: Pemilihan Lokasi
– Francaisor akan memilih lokasi yang difikirkan sesuai dengan perniagaannya
dan lokasi tersebut mungkin tidak sesuai dari sudut pandangan francaisi. Di
dalam banyak kes, francaisi akan mencadangkan lokasi kepada francaisor.
Francaisor akan melawat lokasi tersebut dan memberi pendapatnya samaada sesuai
atau tidak. Jika tidak, Francaisor akan membantu mencari kawasan yang
difikirkan strategik. Hiasan Dalaman & Konsep Perniagaan – Terdapat
francaisor yang akan menukar hiasan dalaman dan konsep perniagaan mengikut
musim. Jadi, kos renovasi dan pengubahsuaian tersebut mungkin tidak mampu untuk
ditanggung oleh francaisi. Kebiasaanya, francaisor akan selalu menukar konsep
perniagaan, uniform & sistem komputer. Kawalan Penjualan Produk dan
Perkhidmatan – Francaisor akan mengawal setiap produk dan perkhidmatan
perniagaan francaisi. Jadi, francaisi tidak boleh menjual produk / perkhidmatan
selain daripada francaisor. Ada juga kes dimana francaisor menghadkan bilangan
stok yang dijual. Misalnya baju saiz S, francaisor hanya membekalkan 10 helai
sahaja. Apabila baju tersebut habis, francaisi menempah dari francaisor tapi
francaisor tidak memberi stok yang diminta. Apabila berlaku kes sedemikian,
francaisi boleh cuba minta stok dari francaisi lain. Pastikan juga francaisor
membenarkan anda mengambil stok dari francaisi lain. Kes seperti ini tidak
dinyatakan dalam perjanjian francais. Jadi, francaisi perlu berhati-hati.
Kawalan Dalam Menggendalikan Operasi Perniagaan – Francaisor mengawal waktu
operasi perniagaan, uniform pekerja, iklan serta promosi dan juga prosedur
perniagaan. Harga jualan juga dikawal sehingga francaisi tidak dapat memberi
diskaun kepada pelanggan.
3. Pemilihan Francaisor perlu dilakukan
dengan teliti. Kelemahan akta dan peraturan sedia ada menjadi duri dalam daging
kepada pembangunan industri francais di Malaysia dan perlu dicungkil segera
supaya tidak menjejaskan kemajuannya.Kelemahan-kelemahan yang ada telah
memburukkan imej sistem francais sehingga dilihat sebagai sistem yang menipu
dan banyak pihak yang tertipu terutamanya usahawan baharu, kata sebuah syarikat
perunding francais tempatan. Keadaan berkenaan timbul kerana ketiadaan dokumen
zahir atau prospektus disediakan untuk membolehkan pemohon (bakal francaisi)
mengetahui maklumat terperinci tentang francaisor dan produknya.Apa yang
berlaku sekarang, perkara tersebut dipandang ringan serta ketiadaan garis
panduan khas disediakan kerajaan menyebabkan penyediaan prospektus dilakukan
secara sambil lewa dan bakal mengundang masalah. Permasalahan ini menyebabkan
sistem francais dipalitkan dengan kecaman-kecaman yang negatif sehingga
membantutkan usaha untuk mengembangkan sistem berkenaan.Perlu ada prospektus
yang lengkap untuk memberikan penerangan sejelas-jelasnya kepada francaisi
tentang latar belakang francaisor, prestasi kewangan, status perundangan,
potensi francais dan beberapa maklumat lagi.Jika semua maklumat ini tidak
didedahkan, maka timbul masalah seperti francaisi tertipu dan mengalami
kerugian selepas memeterai perjanjian francais.
4. Perlu komitmen yang tinggi daripada
francaisi. Masalah-masalah itu berlaku akibat francaisi tidak mempunyai
pengetahuan dan persediaan yang cukup melibatkan diri dalam perniagaan
berkenaan.Kegagalan berlaku berpunca daripada sikap francaisi yang terlalu
bergantung kepada francaisor sedangkan untuk berjaya dalam industri itu bukan
mudah. Francaisi bukan sahaja sekadar mempunyai keupayaan untuk mengeluarkan
modal semata-mata sebaliknya perlu belajar dan memahami selok-belok perniagaan
yang bakal diceburi.Francaisi perlu memenuhi pengetahuan dari aspek kewangan,
simpanan, komitmen, kemampuan dari mental dan fizikal, memiliki kepercayaan
kepada produk serta sentiasa menjalankan penyelidikan.
MASA
HADAPAN INDUSTRI FRANCAIS DI MALAYSIA TRANSFORMASI
Tranformasi yang dijalankan
oleh Perbadanan Nasional Berhad (PNS) sedikit sebanyak telah mempertingkatkan
daya saing industri francais di negara ini. Antara inisiatif yang dijalankan
oleh PNS adalah seperti pembinaan jenama francais tempatan, bengkel-bengkel,
ekspo dalam dan luar negara serta pembangunan akademi.Inisiatif tersebut selari
dengan hasrat kerajaan di samping meningkatkan saingan industri francais tatkala
kita berhadapan dengan saingan global. Di samping itu, kerajaan telah
menetapkan satu agensi khusus bagi membantu usahawan francais dari segi
pembiayaan perniagaan. Dengan penubuhan PNS, ia merupakan satu bukti yang kukuh
malah menunjukkan komitmen kerajaan terhadap industri francais. Kementerian
Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK) juga telah
melancarkan Pelan Induk Pembangunan Francais Nasional pada 10 Januari 2012.
Pelan induk tersebut merupakan inisiatif dan strategi yang bertujuan untuk
merancakkan lagi usaha kerajaan dalam memperkasakan francais nasional. .
Seterusnya, kerajaan berharap untuk menjadikan Malaysia pusat francais bagi
pasaran Asia Tenggara menjelang tahun 2020.Industri francais sedikit sebanyak
telah menyumbang kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) sebanyak RM24.6
bilion dan dijangka terus meningkat dengan kerjasama daripada kementerian, PNS
dan Persatuan Francais Malaysia (MFA). Dengan pencapaian industri francais
setakat ini, namun masih terdapat ruang untuk penambahbaikan.Secara tidak
langsung, ia dapat membangunkan modal insan malah mempertingkatkan perniagaan
francais tempatan.Didapati juga masyarakat kini semakin celik mengenai
perniagaan francais disebabkan program dan pendedahan yang dijalankan oleh kementerian.
Di samping itu, terdapat 523 jenama francais tempatan dan bilangannya semakin
meningkat. Pihak kerajaan juga menerima banyak permohonan daripada
syarikat-syarikat asing iaitu sebanyak 198 jenama.Sebanyak 68 peratus merupakan
perniagaan yang berdaftar dengan pihak kementerian manakala bakinya iaitu 32
peratus merupakan jenama asing.
KESIMPULAN
Industri Fancais Malaysia
menunjukkan perkembangan positif kerana menembusi pasaran global dan mampu
bersaing dalam pasaran antarabangsa apabila 59 produk tempatan berjaya
mengembangkan perniagaan di 53 buah negara. Kerajaan Malaysia memberikan fokus
kepada pembangunan industri francais di Malaysia sejak di bawah kepimpinan
bekas Perdana Menteri, Tun Dr Mahathir Mohamad yang mengorak langkah
memperkenalkan francais pada 1993. “Industri ini mempunyai potensi yang besar
tetapi tahap kesedaran rakyat Malaysia mengenainya masih kurang pada waktu itu.
Pengguna pada ketika itu mengenali produk francais luar negara seperti KFC, Mc
Donald’s dan banyak lagi. Hasilnya, aliran tunai di dalam negara mengalir
keluar melalui yuran dan royalti kepada francaisor atau pemilik jenama
tersebut,” katanya.Bagaimanapun kini rakyat Malaysia memahami mengenai
perniagaan francais dan setiap tahun penyertaannya semakin meningkat. “Setakat
ini jumlah francaisor tempatan adalah 29 peratus melibatkan Bumiputera dan 71
adalah bukan Bumiputera. Francaisinya pula kebanyakannya adalah Bumiputera.
